Ο άνθρωπος που έμελε να συνδέσει το όνομά του με ολόκληρη την πορεία της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης γεννήθηκε στην πόλη Κονιάκ της Νοτιοδυτικής Γαλλίας, πριν από 125 χρόνια.
Τα πρώτα του μαθήματα για τους ανθρώπους και τις διεθνείς σχέσεις τα πήρε μέσα από τα ταξίδια του τα οποία ξεκίνησε στην ηλικία των δεκαέξι ετών. Ήταν άνθρωπος του εμπορίου.
Καθοριστικό γεγονός στη βιογραφία του είναι ότι κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Μονέ δε μπόρεσε να υπηρετήσει στις τάξεις του γαλλικού στρατού για λόγους υγείας. Τότε αποφάσισε να υπηρετήσει τη χώρα του και τους συμμάχους της με όποιον άλλο τρόπο μπορούσε. Έτσι πρότεινε τη δημιουργία μιας κοινής συμμαχικής επιτροπής πολεμικών μεταφορών και ανεφοδιασμού, ιδέα που βρήκε ομόφωνη αποδοχή από τους Γάλλους και τους Βρετανούς.
Λόγω της αποτελεσματικότητάς του κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Μονέ ορίστηκε Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας της Κοινωνίας των Εθνών, «προγόνου» του ΟΗΕ, το 1919, σε ηλικία 31 ετών. Τέλεσε τα καθήκοντα του επί μία τετραετία και το 1923 παραιτήθηκε του αξιώματος απογοητευμένος λόγω των δυσχερειών του Διεθνούς Οργανισμού στη λήψη αποφάσεων.
Το Δεκέμβριο του 1939 ο Ζαν Μονέ ανέλαβε καθήκοντα προέδρου της Βρετανογαλλικής Επιτροπής Συντονισμού, με έργο το συντονισμό της μεταφοράς και της σωστής χρήσης πολεμικού υλικού, προμηθειών και καυσίμων. Ως Αντιπρόεδρος του Βρετανικού Συμβουλίου Προμηθειών, ο Ζαν Μονέ βρέθηκε στην Ουάσιγκτον, όπου διετέλεσε σύμβουλος του προέδρου Ρούζβελτ.
Το 1943, ο Ζαν Μονέ έγινε μέλος της Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, δηλαδή της γαλλικής εξόριστης κυβέρνησης στο Αλγέρι. Κατά τη διάρκεια μίας συνάντησης στις 5 Αυγούστου του 1943, ο Μονέ δήλωσε στην Επιτροπή:
«Δεν θα υπάρξει ειρήνη για την Ευρώπη, αν τα κράτη συνεχίζουν να βασίζονται στην εθνική κυριαρχία. Οι χώρες της Ευρώπης είναι πολύ μικρές για να εγγυηθούν στους πολίτες τους την αναγκαία ευημερία και την κοινωνική πρόοδο. Τα κράτη της Ευρώπης θα πρέπει να επιλέξουν τη συνεργασία και την ομοσπονδιακή μορφή».
Υπήρξε ο κυριότερος εμπνευστής του Προγράμματος της Νίκης των Συμμάχων, ενώ ο γνωστός οικονομολόγος Κέινς έγραψε ότι η συμβολή του Μονέ συντόμευσε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά ένα χρόνο.
Μετά το τέλος των εχθροπραξιών, ο στρατηγός Ντε Γκωλ του εμπιστεύθηκε τον οικονομικό σχεδιασμό της μεταπολεμικής Γαλλίας και τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας και της γεωργίας με τους πόρους του Σχεδίου Μάρσαλ.
Οι σκέψεις για πολιτική ενοποίηση αποδείχθηκαν πολύ πρώιμες, εξαιτίας της μεγάλης επιρροής των ΗΠΑ στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ και του ΝΑΤΟ. Το 1950, εν όψει των διεθνών εντάσεων, ο Ζαν Μονέ ήταν πεπεισμένος ότι είχε έρθει η ώρα να επιχειρήσει ένα βήμα προς την ενοποίηση των ευρωπαϊκών χωρών, συλλαμβάνοντας την ιδέα μίας Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Στις 9 Μαΐου 1950, με τη σύμφωνη γνώμη του, ο Robert Schuman έκανε μια δήλωση στο όνομα της γαλλικής κυβέρνησης, πρόταση που έμελλε να αλλάξει για πάντα την πορεία της Ευρώπης και να οδηγήσει σταδιακώς στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το σχέδιο Σουμάν, του οποίου ο Ζαν Μονέ υπήρξε ιθύνων νους, ανακοινώθηκε επίσημα την 9η Μαΐου 1950 και έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) το 1951. Ρόλος της ανεξάρτητης αρχής της ΕΚΑΧ, της οποίας ο Μονέ υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος, ήταν η διαχείριση της αγοράς του άνθρακα και του χάλυβα – των κυριότερων πρώτων υλών της πολεμικής βιομηχανίας – μεταξύ των παραδοσιακών εχθρών, Γαλλίας και Γερμανίας (αργότερα προσχώρησαν η Ιταλία και οι χώρες της Benelux). Ο Μονέ πίστευε ότι μόνο με μια κοινή αγορά για τα ευρωπαϊκά προϊόντα θα μπορούσαν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των κατεστραμμένων μετά τον πόλεμο οικονομιών. Η επιτυχία της ΕΚΑΧ οδήγησε τους «6» στη διεύρυνση της συνεργασίας τους και στην υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, το 1957. Με αυτήν εγκαθιδρύονται δύο νέοι θεσμοί: Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ), που θέτει υπό κοινή διεύθυνση την ειρηνική χρήση της ατομικής ενέργειας στο πρότυπο της ΕΚΑΧ και στην πιο προωθημένη Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Κοινή Αγορά), που αποτελεί την πρώτη μορφή τελωνειακής ένωσης μεταξύ των «6» και βασίζεται σε «τέσσερις ελευθερίες» (ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και ανθρώπων).
Μέχρι τις τελευταίες μέρες της ζωής του, ο Ζαν Μονέ διατηρούσε την πεποίθηση του ότι τα ευρωπαϊκά έθνη έπρεπε να ενωθούν για να επιβιώσουν. «Συνεχίστε, συνεχίστε. Δεν υπάρχει άλλο μέλλον για τους λαούς της Ευρώπης εκτός από την ένωση», που επαναλαμβάνεται συνεχώς. Καθ’ όλη τη ζωή του, είχε ένα στόχο: «Κάντε τους ανθρώπους να εργάζονται μαζί, να τους δείξουμε ότι πέρα από τις διαφορές τους και τα γεωγραφικά σύνορα εκεί βρίσκεται το κοινό συμφέρον».
Μοναδικό όραμα που δεν κατάφερε να υλοποιήσει όσο ζούσε ήταν η Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα.
Ο Ζαν Μονέ ήταν άνθρωπος των έργων και της ειρήνης. Είχε πει χαρακτηριστικά: «Υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: αυτοί που θέλουν να είναι κάποιοι και αυτοί που θέλουν να κάνουν κάτι». Επέλεξε το δεύτερο.